„Tak jak Anna Zalewska, likwidując gimnazja, cofnęła nas do lat 60. XX wieku, tak Barbara Nowacka w myśleniu o szkolnych programach cofa nas do lat 70. i 80.” – mówi w rozmowie z Tygodnikiem Powszechnym prof. Roman Leppert, pedagog i ekspert edukacyjny.

 Czy polska edukacja znów zmierza w złym kierunku?

Ministerstwo Edukacji Narodowej ogłasza reformę, która ma uczynić szkołę bardziej nowoczesną i lepiej przygotowaną do wyzwań XXI wieku. Jednak analizując jej założenia, trudno nie odnieść wrażenia, że zamiast rzeczywistych zmian, dostajemy jedynie nową wersję dobrze znanych, nieskutecznych rozwiązań.

 Jaką szkołę kształtuje MEN?
 „Profil absolwenta” – ideał, który nie istnieje?
Nowa reforma ma zdefiniować, kim ma być uczeń kończący każdy etap edukacji. Ministerstwo chce stworzyć „profil absolwenta” – określony zestaw cech i kompetencji, które powinien posiadać każdy młody człowiek. Brzmi logicznie, ale jest tu jedno fundamentalne pytanie: czy da się wtłoczyć wszystkich uczniów w jeden model?

 „Nie ma ucznia uśrednionego” – mówi profesor Leppert. Każde dziecko rozwija się w swoim tempie, ma inne potrzeby, zdolności i ograniczenia. Próba stworzenia jednego schematu dla wszystkich grozi tym, że zamiast wspierać rozwój każdego ucznia, będziemy ich szufladkować i oceniać pod kątem sztucznie wyznaczonych norm.

 Więcej podstawy programowej, mniej elastyczności
MEN obiecywało „odchudzanie” podstaw programowych, tymczasem okazuje się, że reforma wprowadza jeszcze więcej obowiązkowych treści. Przykładem jest nowy przedmiot „Edukacja Obywatelska”, którego program zajmuje aż 28 stron. A to tylko jeden z wielu przykładów.

 Czy szkoła powinna być encyklopedią faktów do zapamiętania, czy miejscem, gdzie uczniowie rozwijają umiejętności potrzebne w przyszłości?

 Brak realnej autonomii nauczycieli
W nowym systemie nauczyciele nadal mają być głównie wykonawcami odgórnych wytycznych, zamiast twórcami procesu edukacyjnego. Tymczasem to oni najlepiej wiedzą, jak uczyć swoich uczniów.

 „Każda poważna reforma powinna zacząć się od nauczycieli – nie tylko od ich wynagrodzeń, ale także od realnej zmiany systemu kształcenia i większej swobody w pracy” – mówi prof. Leppert.

 Edukacja przyszłości czy centralne planowanie?
Zmiany w polskiej szkole od lat sprowadzają się do kolejnych prób unifikacji. Więcej przepisów, więcej kontroli, mniej miejsca na różnorodność.

 Co zamiast tej reformy?
 Więcej elastyczności w programach nauczania – tak, by uczniowie mogli rozwijać indywidualne talenty i kompetencje.
 Większa autonomia nauczycieli – bo to oni wiedzą, czego naprawdę potrzebują ich uczniowie.
 Mniej teorii, więcej praktycznych umiejętności – krytyczne myślenie, rozwiązywanie problemów, współpraca – to powinno być w centrum edukacji.
 System, który dostosowuje się do uczniów, a nie odwrotnie – bo każde dziecko jest inne.

 Co Państwo myślą?
Czy MEN po raz kolejny wprowadza reformę, która tylko zwiększy chaos w edukacji? A może widzicie w niej jakieś pozytywne zmiany—————
Źródło: Przemysław Wilczyński, Tygodnik Powszechny, „Taka reforma edukacji, jaką przygotowuje ministra Nowacka, jest nam niepotrzebna”, 10.12.2024.
Fot. Tytus Żmijewski / PAP // Spotkanie z ministrą edukacji Barbarą Nowacką „Po co nam kolejna reforma edukacji?” na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (prowadzi: prof. dr hab. Roman Leppert), 18 listopada 2024 r.