Czy nauczyciele będą musieli zwrócić wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe?
KSOiW NSZZ „Solidarność” radzi, jak tego uniknąć!

Po wejściu w życie od 1 września 2025 r. nowelizacji ustawy Karta Nauczyciela w zakresie zasad wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe, resort edukacji nabrał wody w usta.
Środowisko oświatowe może dziś czerpać wiedzę w tym zakresie jedynie z doniesień prasowych.

Zdumienie budzi fakt, że Ministerstwo Edukacji Narodowej nie jest w stanie wyjaśnić reguł przepisów ustawy, których jest autorem, a jednocześnie aktywnie komentuje historyczne tło tego zagadnienia. Przykładem jest artykuł opublikowany na portalu Dziennik.pl pod znamiennym tytułem:
 „MEN o nieprawidłowościach w nauczycielskich pensjach. ‘Płacono za dużo, z naruszeniem prawa’.”

Z jego treści wynika, że przedstawiciele MEN zauważyli, iż w poprzednim stanie prawnym niektóre organy prowadzące wypłacały nauczycielom wynagrodzenie za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe bez oparcia w przepisach prawa.
Ta śmiała teza może oznaczać postawienie nauczycielom zarzutu bezpodstawnego wzbogacenia – zgodnie z koncepcją: „Płacono za dużo, z naruszeniem prawa”.

 Czym jest bezpodstawne wzbogacenie?
To roszczenie oparte na art. 405 i następnych Kodeksu cywilnego, które przewiduje obowiązek zwrotu nienależnie uzyskanej korzyści – w naturze lub w formie pieniężnej, jeśli nie istnieje podstawa prawna do jej zatrzymania.

 Czy to oznacza, że nauczyciele są w sytuacji bez wyjścia?
Wręcz przeciwnie!

Na podstawie art. 409 Kodeksu cywilnego, obowiązek zwrotu wygasa, jeżeli osoba, która korzyść uzyskała, zużyła ją.
Innymi słowy – nauczyciel może oświadczyć dyrektorowi szkoły, że nie dysponuje już spornym wynagrodzeniem, ponieważ zostało ono wydane.

 Tylko tyle i aż tyle. 

Nauczycielu, nie masz obowiązku podawać rodzicom swojego prywatnego numeru telefonu. Szanuj swój czas, swoje granice i swoje życie poza szkołą.

Wielu nauczycieli wciąż czuje presję, by być „dostępnym zawsze i wszędzie”. Tymczasem prawo jednoznacznie stoi po stronie pracownika oświaty – kontakt z rodzicami uczniów powinien odbywać się wyłącznie za pośrednictwem oficjalnych, służbowych kanałów komunikacji.

 Podstawa prawna

Żaden przepis prawa oświatowego – ani Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2023 r. poz. 984 z późn. zm.), ani ustawa – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2024 r. poz. 737 z późn. zm.) – nie nakładają na nauczyciela obowiązku udostępniania prywatnych danych kontaktowych, w tym numeru telefonu.

Zgodnie z art. 221 §1 Kodeksu pracy, pracodawca może żądać od pracownika wyłącznie danych niezbędnych do realizacji stosunku pracy. Udostępnienie numeru telefonu prywatnego jest dobrowolne i wymaga zgody pracownika.

Dodatkowo, w świetle przepisów RODO (art. 5 i art. 6 ust. 1 lit. a Rozporządzenia 2016/679), nauczyciel ma prawo decydować, czy chce, aby jego dane kontaktowe były wykorzystywane do celów służbowych.

 Oficjalne kanały komunikacji

Zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz standardami ochrony małoletnich, rekomendowane formy kontaktu z rodzicami to:

 dziennik elektroniczny (np. Librus, Vulcan, Synergia),
 służbowy adres e-mail,
 kontakt osobisty w szkole w godzinach pracy nauczyciela.

Takie rozwiązania nie tylko chronią prywatność nauczyciela, lecz także zapewniają przejrzystość, bezpieczeństwo i odpowiedzialność komunikacji na linii rodzic–szkoła.

 Granice i higiena pracy

Zawód nauczyciela wymaga ogromnego zaangażowania emocjonalnego, dlatego kluczowe jest zachowanie równowagi między obowiązkami zawodowymi a życiem prywatnym.
Telefony i wiadomości o późnych porach, prośby o natychmiastowe odpowiedzi – to zjawiska, które prowadzą do przeciążenia informacyjnego i wypalenia zawodowego.

Prawo pracy jednoznacznie mówi, że czas wolny od pracy służy odpoczynkowi, a pracownik nie ma obowiązku pozostawania w gotowości poza godzinami pracy (art. 132 §1 Kodeksu pracy).

 Kultura wzajemnego szacunku

Większość rodziców rozumie te zasady – kontakt służbowy nie oznacza braku zaangażowania, lecz profesjonalizm i poszanowanie granic.
Jasne zasady komunikacji, przedstawione np. podczas pierwszego zebrania, pomagają uniknąć nieporozumień i budują partnerską współpracę.

 Podsumowanie:
Nauczyciel nie ma obowiązku udostępniania prywatnego numeru telefonu rodzicom uczniów.
Prawo pracy, RODO oraz przepisy oświatowe jednoznacznie chronią prywatność pracownika szkoły.

Wyznaczanie granic w kontaktach z rodzicami nie jest przejawem dystansu – to element profesjonalizmu zawodowego i dbałości o dobro zarówno nauczyciela, jak i ucznia.

 Bo nauczyciel, który potrafi zadbać o swój czas i spokój, może w pełni skupić się na tym, co najważniejsze – na pracy z dziećmi.